سامانه نیما یکی از سایت های متعلق به بانک مرکزی است که به منظور نظارت، سامان دهی و نزدیک کردن ارز مربوط به صادرات و واردات تشکیل شده است. این سامانه یک بستر امن است که تجار می توانند در آن ارز مورد نیاز خود را برای صادرات و واردات تامین نمایند. این مقاله، همه اطلاعاتی را که درباره سامانه نیما، ارز نیمایی و تخصیص آن نیاز دارید در اختیار شما قرار می دهد.
سامانه نیما برای اولین بار در اردیبهشت سال 1397 فعالیت خود را در راستای تسهیل تامین ارز، ایجاد فضای امن برای خریداران و فروشندگان، امکان ایجاد یک فضای رقابت میان صرافان و به‌طور کلی برای به‌وجود آوردن بازار ارز و ارتباط شفاف آن با سایر بازارها آغاز کرد. در این سامانه 3 نقش برای گروه‌های مختلف تعیین می‌شود:
واردکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان متقاضیان ارز
صادرکنندگان کالا و خدمات به‌عنوان عرضه‌کننده ارز
واسطه‌گران (بانک‌ها و صرافی‌ها) به‌عنوان هدایت کننده منابع میان دو گروه فوق
برای استفاده از این سامانه، لازم است بازرگانان به سامانه جامع تجارت مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت کنند. در این سامانه اطلاعات، ثبت شده و پس از بررسی به هرکدام از درخواست‌ها پاسخ داده می‌شود.
بعد از ورود به سامانه جامع تجارت صفحه زیر برای شما باز شده که پس از تکمیل موارد خواسته شده می‌توانید به مراحل بعدی قسمت ثبت درخواست خود دسترسی داشته باشید.
همانطور که اشاره شد، ثبت تقاضای ارز از طریق سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی توسط متقاضیان امکان‌پذیر است. از طرف دیگر، فروشندگان ارز نیز می‌توانند در همین سیستم مقدمات فروش ارز خود را فراهم کنند. در نتیجه از طریق سامانه نیما، میزان معاملات ارزی که به دور از نظارت بانک مرکزی انجام می‌شوند، به شدت کاهش خواهند یافت و این موضوع مهم‌ترین کاربرد این سامانه است.
به‌صورت کلی، می‌توان گفت سامانه نیما براساس دستیابی به اهداف زیر ایجاد شده و تاثیر مهمی بر نظام ارزی کشور داشته است:
مشخص شدن نرخ ارز واقعی کشور براساس مکانیسم عرضه و تقاضا به جهت یکسان‌سازی نرخ ارز
راه‌اندازی مکانیسم شفاف و عملیاتی جهت معاملات ارزی و کاهش خطا و فساد
ایجاد ثبات در بازار ارز کشور از طریق برگشت ارز حاصل از صادرات توسط صادرکنندگان
مشخص کردن هویت فعالان مجاز و واقعی بازار ارزی کشور
ایجاد بستری مطمئن برای انجام فرایند تسویه معاملات ارزی
ارز نیمایی نوعی ارز دولتی است که به منظور تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالاهای اساسی و ضروری به آنها اختصاص داده می‌شود. این ارز با قیمتی پایین‌تر از ارز آزاد در سامانه نیما عرضه می‌شود.
سامانه نیما یک سامانه الکترونیکی است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طراحی و اجرا شده است. در این سامانه، صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را عرضه می‌کنند و واردکنندگان می‌توانند با مراجعه به این سامانه، ارز مورد نیاز خود را به نرخ توافقی بین خریدار و فروشنده (مابین صادرکننده و واردکننده) خریداری کنند.
واردکنندگان کالاهای اساسی و ضروری، گروه‌های هدف دریافت ارز نیمایی هستند. لیست این کالاها توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی تعیین می‌شود.
نرخ ارز نیمایی به طور روزانه توسط بانک مرکزی بر اساس عرضه و تقاضا در سامانه نیما تعیین می‌شود. در این سامانه، صادرکنندگان موظف هستند ارز حاصل از صادرات خود را به قیمت توافقی بین خریدار و فروشنده (مابین صادرکننده و واردکننده) عرضه کنند.
بانک مرکزی با مدیریت عرضه و تقاضا در این سامانه، سعی می‌کند تا نرخ ارز نیمایی را در یک بازه معقول نگه دارد.
عوامل متعددی بر نرخ ارز نیمایی تاثیر می‌گذارند، از جمله:
میزان صادرات و واردات
قیمت ارز در بازار آزاد
سیاست‌های اقتصادی دولت
شرایط اقتصادی کشور
نرخ ارز نیمایی از نرخ ارز آزاد پایین‌تر و از نرخ ارز دولتی (در صورت وجود) بالاتر است.
تعیین نرخ ارز نیمایی به صورت روزانه، به شفافیت بیشتر بازار ارز و کاهش رانت و فساد کمک می‌کند.
نکته:برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نرخ ارز نیمایی می‌توانید به وب سایت بانک مرکزی یا سامانه نیما مراجعه کنید.
استفاده از ارز نیمایی مزایایی دارد که در ادامه ذکر شده است:
تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالاهای اساسی
کنترل قیمت کالاهای اساسی
جلوگیری از رانت و فساد در بازار ارز
ساماندهی بازار ارز
ایجاد رانت برای برخی از افراد و شرکت‌ها
افزایش نرخ تورم
کاهش صادرات
ارز نیمایی تاثیرات مثبت و منفی بر اقتصاد ایران داشته است. از جمله تاثیرات مثبت آن می‌توان به تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالاهای اساسی، کنترل قیمت کالاهای اساسی و جلوگیری از رانت و فساد در بازار ارز اشاره کرد. از جمله تاثیرات منفی آن نیز می‌توان به ایجاد رانت برای برخی از افراد و شرکت‌ها، افزایش نرخ تورم و کاهش صادرات اشاره کرد.
آینده ارز نیمایی به عوامل متعددی از جمله سیاست‌های اقتصادی دولت، شرایط اقتصادی کشور، وضعیت تحریم‌ها و روند مذاکرات هسته‌ای بستگی دارد.
در حال حاضر، با توجه به سیاست‌های دولت مبنی بر کنترل نرخ ارز و حمایت از تولید، به نظر می‌رسد که ارز نیمایی در سال 1402 نیز به عنوان ابزاری برای مدیریت بازار ارز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
با این حال، ادامه استفاده از ارز نیمایی می‌تواند معایبی مانند ایجاد رانت، افزایش نرخ تورم و کاهش صادرات را به همراه داشته باشد.
در بلندمدت، ضروری است که دولت برای کاهش وابستگی به ارز نیمایی و ایجاد یک نظام ارزی پایدار، اقدامات اصلاحی را در دستور کار خود قرار دهد.
برخی از این اقدامات عبارتند از:
کاهش نرخ تورم
افزایش صادرات
جذب سرمایه‌های خارجی
ایجاد ثبات در سیاست‌های اقتصادی
با انجام این اصلاحات، می‌توان به آینده ارز نیمایی و بازار ارز ایران خوش‌بین بود.
ارز نیمایی ابزاری است که توسط دولت برای مدیریت بازار ارز و تامین ارز مورد نیاز واردکنندگان کالاهای اساسی و ضروری استفاده می‌شود. این ارز مزایا و معایبی دارد و تاثیرات مثبت و منفی بر اقتصاد ایران داشته است. آینده ارز نیمایی به سیاست‌های اقتصادی دولت و شرایط اقتصادی کشور بستگی دارد.
