در چند سال اخیر سرمایه گذاری در بازار بورس و اوراق بهادار از موضوعات داغ و چالش برانگیز اقتصادی در کشور ایران به شمار می رفت. معاملات بازار بورس در گذشته به صورت حضوری در تالار شیشه ای بورس انجام می شد. با گذشت زمان و پیشرفت فناوری و گسترش استفاده از اینترنت، امروزه معاملات به شکل آنلاین و غیر حضوری انجام می شوند.
پس از انجام معامله، مبادلات اوراق بهادار توسط شرکت سمات انجام می گیرد و در جهت سهولت در سرمایه گذاری سامانه ای نظیر سامانه سمات csdiran.ir راه اندازی شده است که در این مقاله به معرفی بیشتر سامانه سمات، نحوه ورود به سیستم شرکت سپرده گذاری مرکزی و همچنین امکانات این سامانه خواهیم پرداخت.
قبل از آن که شرکت‌های سپرده‌گذاری تاسیس شوند، سرمایه‌گذاران بازار سرمایه عملیاتی همچون مبادله اوراق بهادار و تسویه آن را توسط شرکت‌های کارگزاری انجام می‌دادند. سخت و پرهزینه بودن این روند، افزایش حجم معاملات و همچنین گسترش انواع اوراق استفاده از این روش غیر منطقی شد. راه‌حل این مشکل در دل تاسیس شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نهفته بود.
بر این اساس در آذر سال 1384 تاسیس سمات طبق قانون بازار اوراق بهادار با توجه به بند هفت ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران به تصویب رسید و این مجموعه برای بررسی و انجام امور مهمی که پس از معامله در بازارهای سهام انجام میشود به وجود آمد.
اکنون تمامی اموری که پیش از این به شکل سنتی و دستی انجام میشد در درگاه الکترونیکی ناشران به صورت الکترونیکی و مکانیزه ارائه میشود. سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه که از این به بعد آن را سامانه سمات می‌نامیم، جزء شرکت‌های سهامی عام محسوب میشود و نوعی نقش حاکمیتی برای مدیریت بازار بورس ایران را بر عهده دارد که باعث ایجاد امنیت بیشتر در بازار سرمایه میشود.
با راه‌اندازی این سامانه، امکان کلاهبرداری و جعل اوراق بهادار به صفر نزدیک شد و افزایش کارایی بازار سرمایه را در پی داشت. سهامداران می‌توانند از طریق سامانه سمات بانک مرکزی، دارایی‌های سهام خود را به راحتی مشاهده نمایند.
علاوه بر این، این درگاه امکان انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه و ثبت و نگهداری آن و مشاهده میزان افزایش سرمایه، اطلاعات هویتی و اطلاعات بانکی را برای سرمایه‌گذاران فراهم ساخت.
حال که با سامانه سمات آشنا شدید، لازم است به مهمترین خدمات این سامانه اشاره کنیم. سامانه سمات با هدف تنظیم امنیت و کارآمدی بازار اوراق بهادار ایران و بهینه سازی تسویه معاملات و به حداقل رسیدن ریسک پا به عرصه نهاد.
از این شرکت به عنوان حافظ منافع سرمایه‌گذاران نیز یاد می‌کنند؛ زیرا این شرکت شرایطی برای تداوم بازارهای مالی به وجود می‌آورد.
حال می‌خواهیم به یک سوال احتمالی شما پاسخ دهیم و آن اینکه سامانه سمات چگونه و از چه طریقی خدمات خود را به سرمایه‌گذاران ارائه می دهد. برای پاسخگویی بهتر به سوالات و ابهامات شما بهتر است فعالیت‌های اصلی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی یا همان سمات را به موارد جزئی‌تر بیان کنیم تا به درستی بتوانید به فعالیت‌های اصلی این شرکت پی ببرید.
کار اصلی سامانه سمات پس از انجام معاملات بازارهای بورس و فرابورس شروع میشود. این خدمات در 3 حوزه اصلی زیر قرار می‌گیرد:
سپرده‌گذاری
ثبت
نگهداری اوراق بهادار
انجام امور مربوطه برای شرکت‌های سهامی عام
ارائه خدمات ثبت و نگهداری اسامی و سوابق مالکین اوراق بهادار
ایجاد و اداره صندوق تضمین تسویه
تسویه و پایاپای معاملات اوراق بهادار
سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری اوراق بهادار
واسطه هر گونه مبادله اوراق بهادار
افتتاح و نگهداری حساب وجوه بازارهای فرابورس و بورس اوراق بهادار
ثبت و کدگذاری و نگهداری اوراق بهادار
تهیه و گزارش مورد نیاز برای کارگزاران و مشتریان
سپرده کردن اوراق بهادار وثیقه شده نزد اشخاص حقیقی یا حقوقی ذینفع
کاربران سامانه سمات بورس را می‌توان به 3 گروه تقسیم کرد.
کارگزاران
ناشران بازار سرمایه
سهامداران
درگاه DDN که درگاه یکپارچه سامانه ذینفعان بازار سرمایه نامیده میشود، جزء یکی از بهترین و اصلی‌ترین درگاه‌های سامانه سمات به شمار می‌آید. هدف از ارائه این درگاه، ارائه خدمات الکترونیکی به سهامداران و نهادهای نظارتی و ناشران است. به این ترتیب شفافیت و اطلاع رسانی به روشی بهتر صورت می گیرد.
درگاه‌هایی که به کارگزاران، ناشران بازار سرمایه و سهامداران مرتبط است به ترتیب به نام‌های کارا، دانا و دارا شناخته می شود که خدماتی مفیدی را ارائه می‌دهند. جهت استعلام از سامانه سمات باید به درگاه‌های اشاره شده، مراجعه کنید. در ادامه با هر یک از این درگاه ها به صورت مجزا آشنا می‌شوید.
همان طور که می‌دانید یکی از ذینفعان بازار سرمایه، ناشران هستند و لازم است امکان ارتباط با ناشران از طریق سامانه فراهم شود. این ارتباط باعث افزایش سرعت در روند ثبت سرمایه‌گذاری، افزایش سرمایه و توزیع سود خواهد شد.
همچنین این امکان برای ناشران فراهم شده است تا گزارش استعلام وضعیت قرمز در روز و همچنین گزارش استعلام وضعیت تاریخی فریز را مورد بررسی قرار دهند.
اهمیت این داشبورد بر همگان روشن است، زیرا از این طریق می‌توان نظارت بر فعالیت کارگزاران را ایجاد کرد و جلوی بسیاری از تخلفات احتمالی را گرفت.
این درگاه الکترونیکی برای سهامداران حقیقی و حقوقی به منظور بررسی وضعیت سبد دارایی آن‌ها، بررسی درصد دارایی از سبد و کارگزار ناظر ایجاد شده است.
سهامداران حقیقی و حقوقی می‌توانند در این درگاه الکترونیکی گواهی سپرده دارایی را نیز مشاهده کنند و به بررسی صورت وضعیت دارایی بپردازند.
همچنین در درگاه دارا می‌توانید موارد زیر را مورد بررسی قرار دهید:
گزارش گردش معاملات مجامع
سبد دارایی
گزارش دارایی
اطلاعیه‌های نماد
سودهای تعلق گرفته شده از سال 96 به بعد
همان‌طور که می‌دانید مهمترین نقش‌های بورس و اوراق بهادار بر عهده کارگزاران گذاشته شده است. برای سهولت خدمات در سامانه سمات درگاهی به نام کارا ایجاد کرده‌اند تا مکاتبات و مراجعات حضوری برای بررسی و انجام امور به طور کلی از بین بروند.
در سامانه سمات امکان مشاهده دارایی‌های خود را دارید؛ همچنین جالب است بدانید که این سامانه دریافت کد بورسی برای افراد ایرانی که خارج از کشور هستند را فراهم کرده است.
در ادامه به مهمترین خدمات سامانه سمات بورس اشاره می‌کنیم:
صدور کد بورسی گروهی برای اشخاص حقیقی
توزیع سود سهام و اوراق
صدور برگه المثنی
انتقال قهری سهام
تخصیص سهام ترجیحی
راهنمای مدارک لازم برای کد بورسی برای سرمایه گذاران خارجی
راهنمای تسویه وجوه معاملات بورس اوراق بهادار
راهنمای صندوق تضمین تسویه وجوه سامانه
نکته بسیار مهم برای استفاده از سامانه سمات این است که قبل از ورود به سامانه سمات و استفاده از خدمات آن حتما باید در سامانه سجام ثبت نام کنید.
برای بهره بردن از سامانه سمات سهام عدالت و سامانه سمات سجام، احراز هویت در سامانه سجام و ثبت نام در آن یک امر بسیار ضروری محسوب میشود. شما به عنوان سهامدار کافی است یک بار اطلاعات خود را در این سامانه وارد کنید.
برای ثبت نام در سامانه سمات باید تنها دو گام اصلی بردارید.
لازم است عبارت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه یا سامانه سمات را در گوگل جستجو کنید. اگر برای شما درج کردن آدرس در مرورگر راحت‌تر است می‌توانید این آدرس csdiran.ir را وارد نمایید و وارد صفحه سامانه سمات شوید.
پس از اینکه با موفقیت وارد صفحه اصلی سامانه سمات بورس شدید، می‌توانید با یک کلیک وارد درگاه الکترونیکی کارگزاران، یا درگاه الکترونیکی سهامداران، یا ناشران و هر گزینه دیگری که مورد نیاز شما است شوید.
یکی از روش‌های رایج برای ورود به سامانه سمات بورس، نصب اپلیکیشن سمات است. هنگام دانلود اپلیکیشن سمات توجه داشته باشید که نرم افزار مرتبط با سیستم عامل تلفن همراه خود را دانلود و نصب کنید. اگر تلفن همراه شما از سیستم عامل اندروید بهره مند است، اینجا کلیک کنید.
و اگر تلفن همراه شما سیستم عامل IOS دارد برای دانلود اپلیکیشن اینجا کلید کنید و برای نصب این اپلیکیشن حرفه‌ای اقدام نمایید.
با ورود به آدرس‌های درج شده با راهنمای گام به گام و آسان نصب اپلیکیشن روبرو خواهید شد.
برای ورود به سامانه سمات به کدملی یا شناسه ملی احتیاج خواهید داشت. همچنین برای تشخیص هویت واقعی شما یک کد تائیدیه به شماره موبایل ثبت شده در سامانه سجام ارسال میشود.
شما باید کد تائیدیه را با دقت در قسمت مشخص شده، وارد نمایید. به منظور اصالت سنجی، نیز از شما خواسته میشود یک رمز عبور برای فعال سازی سرویس احراز هویت یکپارچه در نظر بگیرید.
رمزی که انتخاب می‌کنید یک رمز ثابت است و دفعات بعدی برای ورود به درگاه به این رمز نیاز خواهید داشت. رمز عبور انتخابی شما باید حداقل از 8 کاراکتر تشکیل شده باشد. لازم است به این منظور از حروف بزرگ و کوچک، اعداد و علائم نگارشی مثل @، #، $ نیز استفاده کنید.
امیدواریم در این مطلب توانسته باشیم به طور کامل شما را با سامانه سمات بورس و خدمات آن آشنا کنیم. سعی داشتیم در این مقاله به صورت کامل درگاه‌های دانا، دارا و کارا و خدماتی که هریک به ذینفعان ارائه می‌دهند را به شما معرفی کنیم.
جالب است بدانید که شرکت سمات جز شرکت‌های فعال در بازار سرمایه است و بورس انرژی و فرابورس ایران درصدی از سهام شرکت سمات را در اختیار دارند.
شما حتی می‌توانید به خرید و فروش سهام این شرکت بپردازید. شرکت سمات با نماد سپرده در بازار سرمایه حضور دارد. همچنین در مورد نصب اپلیکیشن سمات در اندروید و آی او اس نیز توضیحات مفصلی را به شما ارائه دادیم تا بتوانید به راحتی وارد این سامانه شوید و از خدمات آن استفاده کنید.
